Co wiecie o metabolizmie?

Metabolizm to procesy używane przez organizm do wykorzystywania i przetwarzania energii – oddychanie, trawienie, budowa mięśni, krążenie krwi i odkładanie tłuszczu, a więc wszystko to co jest częścią działania organizmu, który zużywa energię na aktywność niezbędną do życia.

Na metabolizm składają się dwa procesy. Pierwszy to reakcje anaboliczne m.in. budowanie struktur komórkowych i magazynowanie energii. Drugi proces to reakcje kataboliczne – rozbijanie cząstek i przekształcanie ich w energię.

Tarczyca kontroluje procesy metaboliczne

To właśnie tarczyca kontroluje metabolizm. Gruczoł produkuje hormony, które wpływają praktycznie na każdy aspekt działalności ludzkiego ciała – jak szybko lub wolno spala kalorie, kiedy odkłada proteiny, kiedy odkłada energię w postaci tłuszczu, czy jak reaguje na inne hormony.

Zaburzenia pracy tarczycy mogą być więc przyczyną problemów z metabolizmem. Podczas niedoczynności, tarczyca produkuje mniejszą ilość hormonów i procesy metaboliczne zwalniają, co najczęściej w konsekwencji objawia się przybieraniem na wadze. Z kolei nadczynność tarczycy powoduje przyspieszenie tempa przemiany materii i gubienie wagi.

Najwięcej kalorii organizm spala poprzez ...

Więcej kalorii organizm spala poprzez codzienne procesy życiowe niż poprzez wysiłek fizyczny. Około 65-75% kalorii, które spala organizm, to kalorie spalane podczas tych procesów. Wysiłek fizyczny to około 30% kalorii spalanych dziennie. Mimo wszystko ćwiczenia i aktywność fizyczna to jeden z lepszych sposobów na przyspieszenie przemiany materii i odchudzanie.

Im więcej mięśni, a mniej tłuszczu, tym lepszy metabolizm

Budowa ciała wpływa na metabolizm. Osoby umięśnione z mniejszą ilością tłuszczu mają zazwyczaj lepszą przemianę materii, podczas gdy ludzie bardziej otłuszczeni mają wolniejszą przemianę materii.

Kobiety zazwyczaj mają wolniejszą przemianę materii

Jest to prawda, ponieważ organizm kobiecy zawiera większe ilości tkanki tłuszczowej. Większa ilość tkanki tłuszczowej powoduje wolniejsze działanie metabolizmu.

Termin „tempo przemiany materii” oznacza tempo spalania kalorii

Metabolizm i tempo przemiany materii to nie to samo. Tempo przemiany materii to inaczej prędkość ludzkiego metabolizmu, a więc tempo z jakim organizm spala kalorie. Tak więc prędkość przemiany materii oznacza prędkość z jaką metabolizm spala kalorie podczas gdy ciało jest w stanie spoczynku.

Geny, wiek i styl życia wpływają na metabolizm

Kilka czynników ma istotny wpływ na metabolizm i tempo przemiany materii . Genetyka gra niezwykle ważną rolę – geny są jedynym powodem tego, że niektórzy ludzie zawsze pozostają szczupli niezależnie od tego ile jedzą, z kolei inni szybko przybierają na wadze i mają problem ze zgubieniem kilku kilogramów. Jeżeli chodzi o styl życia to odpowiednia, zdrowa dieta i aktywny tryb życia (regularne ćwiczenia) mogą znacznie wpłynąć na procesy metaboliczne.

Wraz z wiekiem, niezależnie od genów, czy stylu życia, metabolizm zaczyna pracować dużo wolniej. Dzieje się tak dlatego, że człowiek wraz z wiekiem zaczyna tracić mięśnie – przemiana materii zwalnia począwszy od 20 roku życia o około 2% co dziesięć lat. Osoba starzejąca się zaczyna „obrastać w tłuszczyk” i o wiele ciężej jest zgubić dodatkowe kilogramy, ponieważ tempo przemiany materii spada, a procesy metaboliczne nie działają już tak skutecznie jak kiedyś.

Przyjmowanie poniżej 1200 kalorii dziennie osłabia przemianę materii

Badania wykazały, że spożycie poniżej 1200 kalorii dziennie owocuje w spowolnieniu tempa procesów metabolicznych. Przez to spalanie kalorii okazuje się trudniejsze, a więc, jak na ironię, ostre diety, zakładające bardzo małą ilość jedzenia mogą okazać się nie tylko nieskuteczne, ale również szkodliwe dla zdrowia.

Nawet zbyt długie przerwy między posiłkami mogą powodować zmniejszenie się tempa przemiany materii, dlatego specjaliści sugerują jedzenie zdrowych przekąsek pomiędzy posiłkami tak, aby jeść coś co 2-3 godziny. Jedzenie przekąsek daje jeszcze jedną zaletę – pomaga spalać kalorie (ciało spala je podczas trawienia).

Dieta proteinowa może przyspieszyć przemianę materii

Badania wykazały, że ludzkie ciało potrzebuje większej ilości energii żeby przetwarzać dietę wysokobiałkową. Oznacza to, że jeżeli organizm otrzymuje produkty wysokobiałkowe, przemiana materii przyspiesza. 

Kofeina i pikantne jedzenie przyspieszają przemianę materii

Kofeina jest stymulantem, który przyspiesza przemianę materii, dlatego często jest składnikiem wielu suplementów diety wspomagających odchudzanie. Kubek kawy chwilowo przyspiesza pracę metabolizmu o około 3-4%.

Kapsaicyna zawarta w ostrych odmianach papryki stymuluje proces zwany termogenezą. W trakcie termogenezy ciało produkuje ciepło, przez co spala kalorie. Efekt ten jest jednak krótkotrwały i na dłuższą metę nie wspomaga odchudzania, tym bardziej, że z czasem organizm przyzwyczaja się do ostrego jedzenia i nie ma ono już takiego wpływu na metabolizm.

Klimat ma wpływ na metabolizm

Ciało pracuje ciężko, żeby utrzymać optymalną temperaturę. W chłodnym klimacie metabolizm zmuszony jest przyspieszyć, żeby ogrzać ciało; z kolei w gorącym klimacie metabolizm przyspiesza, żeby ochładzać ciało. Badania wykazują, że osoby żyjące w rejonach tropikalnych mają od 5% do 20% szybszą przemianę materii.